Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD): Biểu hiện và cách điều trị

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) là một rối loạn tâm thần kéo dài, đặc trưng bởi những suy nghĩ ám ảnh và hành vi cưỡng bức lặp đi lặp lại. Những triệu chứng này có thể gây cản trở cuộc sống hàng ngày của cá nhân và làm họ cảm thấy đau khổ.

2. Triệu chứng và biểu hiện của rối loạn ám ảnh cưỡng chế

2.1. Nỗi ám ảnh

Nỗi ám ảnh là những suy nghĩ, thôi thúc hoặc hình ảnh không mong muốn, xâm phạm vào tâm trí và gây lo lắng. Một số nỗi ám ảnh phổ biến gồm:

Sợ vi trùng hoặc ô nhiễm
Sợ quên, mất hoặc thất lạc một điều gì đó
Sợ mất kiểm soát hành vi của mình
Suy nghĩ hung hăng đối với người khác hoặc chính mình
Những suy nghĩ không mong muốn về tình dục, tôn giáo hoặc tổn hại

2.2. Triệu chứng cưỡng chế

Cưỡng chế là những hành vi lặp đi lặp lại mà người bệnh cảm thấy phải thực hiện để giảm bớt lo lắng do nỗi ám ảnh gây ra. Một số hành vi cưỡng chế phổ biến gồm:

Rửa tay quá nhiều lần
Sắp xếp đồ vật một cách cụ thể
Liên tục kiểm tra mọi thứ
Đếm mọi thứ
Cầu nguyện hoặc lặp lại lời nói trong đầu

2.3. Các triệu chứng khác của rối loạn ám ảnh cưỡng chế OCD

Người mắc OCD thường gặp các rối loạn khác như rối loạn tâm trạng hoặc rối loạn Tic – liên quan đến các chuyển động hoặc lời nói lặp đi lặp lại. Các triệu chứng OCD có thể thay đổi theo thời gian và thường trở nên tồi tệ hơn khi căng thẳng.

3. Một số test và tiêu chí chẩn đoán chứng ám ảnh cưỡng chế (OCD)

3.1. Chẩn đoán chứng ám ảnh cưỡng chế

Theo DSM-5, chẩn đoán OCD đòi hỏi phải có sự hiện diện của những suy nghĩ ám ảnh và/hoặc sự cưỡng chế gây tốn thời gian (hơn một giờ mỗi ngày) và gây ra đau khổ đáng kể.

3.2. Test rối loạn ám ảnh cưỡng chế Y-BOC-S & Y-BOCS-II

Thang đo ám ảnh cưỡng chế Yale-Brown (Y-BOC-S) đánh giá mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng OCD. Y-BOCS-II là phiên bản cải tiến với độ chính xác và tin cậy cao hơn.

3.3. Một số câu hỏi sàng lọc rối loạn ám ảnh cưỡng chế

Một số câu hỏi có thể sử dụng để sàng lọc OCD:

“Bạn có gặp phải những suy nghĩ, hình ảnh hoặc thôi thúc không mong muốn xuất hiện liên tục không?”
“Bạn có cảm thấy bị thôi thúc phải lặp đi lặp lại một số hành động nhất định không?”
“Những điều trên có làm lãng phí thời gian đáng kể hoặc gây khó khăn cho cuộc sống của bạn không?”

4. Các loại rối loạn ám ảnh cưỡng chế phổ biến

4.1. Các loại rối loạn ám ảnh cưỡng chế

4.1.1. Ám ảnh cưỡng chế sợ làm hại người khác

Sợ làm hại người thân hoặc chính mình
Tránh dao hoặc các vật sắc nhọn
Kiểm tra bản thân và người khác liên tục

4.1.2. Xu hướng tính dục OCD

Liên tục đặt câu hỏi về xu hướng tính dục của mình
Hỏi người khác về xu hướng tính dục của bạn
Tránh những người cùng giới hoặc khác giới

4.1.3. Rối loạn ấu dâm OCD

Suy nghĩ không mong muốn về ấu dâm
Tránh xa trẻ em
Tìm kiếm bằng chứng rằng bạn không phải là kẻ ấu dâm

4.1.4. Mối quan hệ rối loạn ám ảnh cưỡng chế

Lo lắng về tính hợp lệ của mối quan hệ
Tìm kiếm sự trấn an từ đối tác
So sánh mối quan hệ của mình với người khác

4.1.5. “Chỉ cần đúng” OCD

Chủ nghĩa hoàn hảo
Đảm bảo mọi thứ đều giống nhau
Tránh các tình huống gây lo lắng

4.1.6. Chứng sợ vi khuẩn OCD

Sợ vi trùng
Tránh nơi công cộng
Rửa tay nhiều lần

4.1.7. Rối loạn ám ảnh cưỡng chế OCD thuần túy

Suy nghĩ ám ảnh về tình dục, tổn hại, tôn giáo
Nghi thức tinh thần để giảm lo lắng

4.1.8. OCD tôn giáo

Suy nghĩ về tội lỗi và địa ngục
Tìm kiếm sự trấn an từ người có vị trí trong tôn giáo

4.1.9. Rối loạn ám ảnh cưỡng chế OCD các sự kiện có thật

Bị ám ảnh bởi các sự kiện trong quá khứ
Tìm kiếm sự trấn an từ người khác

4.2. Hội chứng nhổ tóc Trichotillomania có phải là rối loạn ám ảnh cưỡng chế hay không?

Rối loạn nhổ tóc liên quan đến việc nhổ tóc liên tục và gây ra đau khổ đáng kể. Việc nhổ tóc có thể kèm theo các cảm xúc căng thẳng hoặc lo lắng và thường phổ biến ở nữ giới, bắt đầu vào độ tuổi dậy thì. Điều trị thường bao gồm liệu pháp nhận thức – hành vi.

5. Cách điều trị rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD)

5.1. Rối loạn ám ảnh cưỡng chế có chữa được không?

OCD có thể được quản lý và điều trị, nhưng không thể chữa khỏi hoàn toàn. Điều trị thường kéo dài và đòi hỏi sự kiên nhẫn.

5.2. Một số cách điều trị phổ biến cho rối loạn ám ảnh cưỡng chế

Tâm lý trị liệu:

Liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT) là phương pháp phổ biến nhất.
Liệu pháp tiếp xúc và phòng ngừa phản ứng (ERP) giúp người bệnh đối mặt với nỗi sợ hãi mà không thực hiện hành vi cưỡng chế.

Phương pháp khác:

Thuốc theo chỉ định của bác sĩ
Kích thích từ trường xuyên sọ (TMS) và kích thích não sâu (DBS) có thể được xem xét trong trường hợp nặng.

6. Khi nào bạn cần gặp bác sĩ/nhà tâm lý?

Bạn nên gặp bác sĩ hoặc nhà tâm lý khi triệu chứng OCD gây cản trở nghiêm trọng đến cuộc sống hàng ngày hoặc khi bạn không thể tự kiểm soát được các hành vi cưỡng chế và suy nghĩ ám ảnh.

7. Khám rối loạn ám ảnh cưỡng chế ở đâu?

Bạn có thể đến các bệnh viện chuyên khoa tâm thần, các trung tâm tư vấn tâm lý hoặc các chuyên gia tâm lý có kinh nghiệm trong điều trị OCD để được tư vấn và điều trị.

Nguồn Sưu Tầm